front 1 Gastrulacja | back 1 proces przejścia w rozwoju zarodkowym zwierząt i człowieka od stadium jednowarstwowego (blastuli) do stadium dwu- lub trzywarstwowego (gastruli); polega na wytworzeniu listków zarodkowych |
front 2 Listki zarodkowe | back 2 Warstwy komórek, które tworzą się na etapie gastrulacji (ektoderma, endoderma, mezoderma). Na kolejnych etapach rozwoju zarodkowego z listków zarodkowych powstają tkanki i narządy. |
front 3 bruzdkowanie | back 3 pierwszy etap rozwoju zarodkowego polegający na wielokrotnych podziałach mitotycznych zapłodnionej komórki jajowej, przez co powstają coraz mniejsze komórki – blastomery; w wyniku bruzdkowania powstaje stadium rozwoju zarodkowego zwane blastulą |
front 4 blastomery | back 4 komórki potomne budujące zarodek, powstałe w wyniku mitotycznych podziałów zapłodnionej komórki jajowej na etapie bruzdkowania |
front 5 biegun animalny (biegun twórczy) | back 5 biegun twórczy jaja; biegun jaja telolecytalnego lub mezolecytalnego, na który przesuwają się jądro komórkowe i w znacznym stopniu pozbawiona materiałów zapasowych cytoplazma; na biegunie animalnym rozpoczyna się bruzdkowanie |
front 6 biegun wegetatywny | back 6 biegun odżywczy jaja; przeciwny do animalnego biegun jaja telolecytalnego lub mezolecytalnego, na którym gromadzona jest cytoplazma bogata w związki zapasowe wykorzystywane przez rozwijający się w wyniku bruzdkowania zarodek |
front 7 tarcza zarodkowa | back 7 wczesne stadium zarodkowe zwierząt wytwarzających jaja telolecytalne, w postaci grupy komórek w kształcie dysku, skupionych u ptaków i gadów na biegunie animalnym |
front 8 żółtko | back 8 zgromadzona w komórce jajowej substancja odżywcza, będąca magazynem materiałów energetycznych niezbędnych do rozwoju zarodka; najważniejszą substancją zapasową będącą składnikiem żółtka jest lecytyna – pochodna tłuszczów |
front 9 morula | back 9 stadium średnio zaawansowanego bruzdkowania całkowitego, poprzedza wytworzenie jamy blastuli; w wyniku dalszych etapów bruzdkowania morula przekształca się w blastulę |
front 10 gastrula | back 10 wczesne stadium rozwojowe zwierząt powstałe z zarodka w stadium blastuli w wyniku gastrulacji; zbudowane z 2 (ekto- i endodermy) lub 3 (ekto-, endo- i mezodermy) warstw komórek, tzw. listków zarodkowych; u różnych grup zwierząt ma różną formę, zależną od przebiegu wcześniejszego etapu rozwoju, poprzedzającego gastrulację, tj. bruzdkowanie, oraz od ilości żółtka w jaju, z którego organizm się rozwija |
front 11 jama ciała | back 11 wypełniona płynem przestrzeń między ścianą ciała a narządami wewnętrznymi u zwierząt i człowieka; pierwotna jama ciała tworzy się we wczesnym okresie rozwoju zarodkowego jako blastocel; u kręgowców oraz niektórych bezkręgowców tworzy się wtórna jama ciała – celoma |
front 12 pragęba | back 12 prausta, blastoporus; otwór prowadzący do prajelita, czyli jamy gastruli |
front 13 prajelito | back 13 gastrocel, archenteron; jama wewnątrz zarodka w stadium gastruli, w dalszym rozwoju przekształcająca się w jelito; u większości zwierząt gastrocel otwiera się na zewnątrz tzw. pragębą, ograniczoną wargą brzuszną i grzbietową |
front 14 ektoderma | back 14 zewnętrzna warstwa komórek zarodka w stadium gastruli |
front 15 parenchyma | back 15 tkanka u niższych bezkręgowców, wypełniająca przestrzenie między narządami a ścianą ciała; w przeciwieństwie do mezenchymy jej komórki nie mają zdolności do różnicowania się w inne typy |
front 16 trójwarstwowce | back 16 zwierzęta o wykształconych trzech warstwach komórek zarodkowych: ektodermie, endodermie i mezodermie; ponad 90% tkanek rozwija się z mezodermy; zwykle dwubocznie symetryczne; do trójwarstwowców należą wszystkie typy wielokomórkowców, poczynając od płazińców. |
front 17 enterocelia | back 17 uwypuklenie komórek mezodermy, które następnie ulega oderwaniu od ścian prajelita; prowadzi do powstania celomy (wtórnej jamy ciała); charakterystyczna dla wtóroustych |
front 18 organizmy pierwouste | back 18 organizmy, których pragęba zostaje otworem gębowym |
front 19 organizmy wtórouste | back 19 organizmy, których pragęba zarasta, a w jej okolicy powstaje otwór odbytowy |
front 20 histogeneza | back 20 proces powstawania i różnicowania się komórek w określone tkanki zachodzący podczas rozwoju osobniczego (ontogenezy) człowieka i zwierząt; rozpoczyna się najczęściej w stadium gastruli |
front 21 organogeneza | back 21 (gr. órganon – narząd, génesis – powstawanie) tworzenie się i rozwój narządów w trakcie rozwoju zarodkowego i larwalnego; w wyniku stopniowego różnicowania i przemieszczania się komórek pochodzących ze wszystkich trzech listków zarodkowych powstają ostateczne narządy dojrzałego osobnika |
front 22 blastula | back 22 no data |